• Verscheidene ministers klaagden tijdens de ministerraad op 12 juli 2019 over kritische Kamerleden van coalitiefracties, onder wie Pieter Omtzigt.
  • D66-minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken nam daarin het voortouw, maar hij kreeg bijval van premier Rutte, CDA-minister Hoekstra van en D66-vicepremier Ollongren.
  • D66-leider Sigrid Kaag had minder moeite met de kritische  Kamerleden en noemde een fel debat een gezond teken in een democratie.

Verscheidene ministers klaagden tijdens de ministerraad op 12 juli 2019 over kritische Kamerleden van coalitiefracties, onder wie Pieter Omtzigt van het CDA en Helma Lodders van de VVD.

D66-minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken nam daarin het voortouw, maar hij kreeg bijval van premier Mark Rutte, CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën en D66-vicepremier Kajsa Ollongren. Dat staat in de notulen die maandag zijn vrijgegeven.

Koolmees merkte op dat Omtzigt en Lodders rond de toeslagenaffaire een “gezamenlijke strijd” voerden samen met SP-Kamerlid Renkse Leijten tegen toenmalig staatssecretaris Menno Snel van Financiën, zijn partijgenoot.

“Spreker toont zich hierover zeer ontstemd, omdat de rol van de twee coalitiefracties weinig behulpzaam is bij het oplossen van de onderliggende problemen”, valt te lezen in het vrijgegeven gespreksverslag.

Zelf had Koolmees ook wat te klagen over VVD-Kamerlid Dennis Wiersma, die hem kritisch bejegende over uitvoeringsproblemen bij het UWV. "Het is wenselijk dat leden van de raad betreffende woordvoerders van gelijke politieke huize hierop aanspreken", staat in de notulen te lezen.

Rutte en Hoekstra sloten zich aan bij Koolmees

Rutte "kan zich vinden in de inbreng van minister Koolmees". Hij "toont weinig begrip voor woordvoerders van coalitiefracties die zich in de media trachten te profileren en laat weten in de richting van mevrouw Lodders reeds het belang van eenheid binnen de coalitie te hebben benadrukt".

Ook Hoekstra sloot zich aan bij Koolmees. Hij liet optekenen dat de relatie tussen het kabinet en de coalitiefracties in de Tweede Kamer "ingewikkeld te noemen" was.

Hij zei ook dat door hem en vicepremier Hugo de Jonge "veel tijd en energie is gestoken in het sensibiliseren van de heer Omtzigt, met overigens beperkt succes". Hoekstra stoorde zich met name aan de suggestie van Omtzigt dat ambtenaren op zijn eigen ministerie van Financiën "incompetent" zouden zijn.

Lees ook: Waarom CDA’er Pieter Omtzigt wordt gezien als een ‘lastpak’ in Den Haag

Kaag: felle debatten gezond teken

Minister Sigrid Kaag, de huidige leider van D66, zei minder moeite te hebben met kritische Kamerleden van coalitiefracties. Zij zei volgens de vrijgegeven notulen dat het "in een democratie een gezond teken is dat er fel wordt gedebatteerd, ook door leden van coalitiefracties".

Kaag zei daar wel bij dat het debat "binnen bepaalde kaders" moest plaatsvinden en opperde dat daar misschien afspraken over konden worden gemaakt met de fractievoorzitters.

Vorige week zei Kaag zich nog dat ze zich niet kon herinneren of ze fysiek aanwezig was bij de ministerraad waar hierover gesproken werd of dat ze wellicht op werkbezoek was in Niger.

VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur had in die periode ook moeite met Kamerleden die haar aanvielen op problemen bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR).

Zij merkte daarover op dat het "in geen geval" acceptabel is dat "coalitiefracties een scherper standpunt innemen dan oppositiefracties". Premier Rutte was het daarmee eens, zo blijkt uit de notulen.

Grapperhaus zocht manier om 'weg te komen' zonder feitenrelaas

CDA-minister Ferd Grapperhaus bood in november 2019 aan om, samen met minister Wopke Hoekstra (ook CDA), mee te denken over een manier waarop het kabinet de Tweede Kamer tevreden kon stellen zonder alle informatie over de toeslagenaffaire te verstrekken waar de Kamer om had gevraagd.

Grapperhaus vroeg zich af of staatssecretaris Menno Snel (D66) er anders mee zou wegkomen om de Kamer niet volledig te informeren. Dat blijkt uit de geheime notulen van de ministerraad die zijn vrijgegeven.

De hele ministerraad ging akkoord met het uitblijven van een echt feitenrelaas, terwijl vooral Grapperhaus' en Hoekstra's partijgenoot Pieter Omtzigt daar bij herhaling om vroeg, blijkt uit de notulen.

Snel stapte eind 2019 op wegens de toeslagenaffaire. Enkele weken daarvoor kwam een hard rapport uit over het overheidsschandaal. De Kamer had Snel gevraagd om, met de reactie op dat rapport, ook een volledige tijdlijn over het overheidsschandaal op te sturen, inclusief alle relevante documenten.

Snel schoof in november aan bij de ministerraad en zei vastberaden te zijn "hier niet op toe te geven" ondanks het Kamerbrede verzoek. "Dit zou eveneens verstrekkende gevolgen voor andere dossiers hebben", valt te lezen in de gespreksverslagen.

Snel besluit in reactie op het verzoek van de Kamer dat "zoveel mogelijk inlichtingen worden verstrekt, maar zal niet tot in detail worden ingegaan op het handelen van betrokken ambtenaren".

In de brief die Snel uiteindelijk stuurde, wijst hij op de documenten die zijn vrijgegeven met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Daarmee heeft hij genoeg openheid van zaken gegeven, schrijft hij in die brief.

Ophef door publicatie RTL Nieuws

RTL Nieuws zorgde vorige week voor veel ophef in politiek Den Haag door onthullingen op basis van bronnen die toegang hadden tot de notulen.

RTL schreef dat het kabinet met opzet de Tweede Kamer tegenwerkte in de toeslagenaffaire en dat CDA-minister Hoekstra zei te hebben geprobeerd zijn kritische partijgenoot Pieter Omtzigt te "sensibiliseren". Dat blijkt hij volgens de nu vrijgegeven notulen inderdaad te hebben gezegd.

In de toeslagenaffaire zijn duizenden onschuldige burgers door de Belastingdienst aangemerkt als fraudeur en zij hebben daardoor veel financiële en emotionele schade geleden. Vanwege een keihard rapport over het schandaal trad het kabinet in januari af, maar sindsdien blijft de toeslagenaffaire en de afhandeling daarvan voor politieke onrust zorgen.

Het kabinet besloot afgelopen vrijdag om de notulen vrij te geven. Uniek, want aantekeningen van de ministerraad zijn staatsgeheim en worden altijd pas na 25 jaar openbaar gemaakt. Demissionair premier Mark Rutte sprak daarom van een "uitzonderlijke beslissing", maar zei ook dat er "niks vreemds of onoorbaars is gebeurd" in de ministerraad.

Overigens gaat het kabinet wel aangifte doen voor het lekken van de notulen. Het kabinet keurt het lekken "ten zeerste" af, schrijft Rutte aan de Tweede Kamer.

Kamerleden: 'onthutsend beeld', kabinet heeft 'veel uit te leggen'

Kamerleden reageren maandagavond afkeurend en ontstemd op de inhoud van de notulen.

DENK-fractieleider Farid Azarkan spreekt van een "onthutsend beeld". "Ze wilden geen kritische vragen en ze hebben alles geprobeerd, via anderen, om ze te intimideren en te muilkorven. Onbestaanbaar", zo stelt hij. En: "Ongelofelijk triest dat in de ministerraad mensen niet bezig waren met die gedupeerde ouders, maar met zichzelf, met het redden van het eigen hachje", twittert hij.

SP-leider Lilian Marijnissen noemt het "afschuwelijk om te lezen dat het kabinet-Rutte drukker was met de doofpot dichthouden, dan met de ellende van onschuldige ouders in het toeslagenschandaal oplossen. Doordat de Kamer deze informatie niet kreeg, is de ellende langer doorgegaan. Dit is niet goed te praten. En dan te bedenken dat Mark Rutte dus vindt dat er 'niets onoorbaars' is gebeurd."

In de notulen staat dat eventuele precedentwerking breder kan zijn dan alleen voor de Belastingdienst en UWV en dient zoveel mogelijk te worden voorkomen. Marijnissen noemt dat "ongelofelijk. Dit gaat dus over mensen die kapot gemaakt worden. Het interesseert ze niet. Veel uit te leggen donderdag."

PVV-voorman Geert Wilders stelt op Twitter: "De Kamer is voorgelogen. Onschuldige mensen gecriminaliseerd. En Rutte, Koolmees, Hoekstra, Ollongren ea bekritiseren Kamerleden die hun werk doen, willen ze sensibiliseren, de mond snoeren en corrigeren. Kaag wil "kaders" voor kamerleden. WEGWEZEN!".

Wilders refereert ook aan het feit dat CDA-minister Grapperhaus in november 2019 aanbood om, samen met CDA-minister Hoekstra, mee te denken over een manier waarop het kabinet de Tweede Kamer tevreden kon stellen zonder alle informatie over de toeslagenaffaire te verstrekken waar de Kamer om had gevraagd. Grapperhaus vroeg zich af of staatssecretaris Snel er anders mee zou wegkomen om de Kamer niet volledig te informeren. "Weet je wat, zegt Grapperhaus tegen Snel, ik denk samen met Hoekstra wel even met je mee hoe je ermee wegkomt en net kan doen of je toch een feitenrelaas hebt gestuurd."

Sylvana Simons van BIJ1 twittert: "Bij het lezen van de #notulen van de ministerraad inzake het #toeslagenschandaal, denk ik eigenlijk alleen maar: besef dat deze zelfde mensen nu de coronapandemie managen...".

Lees meer over de Nederlandse politiek: